Pszenica

Roślina pszenicy ma łodygę wspólną dla wszystkich ziaren - słomkę z węzłami i zwykle pustymi międzywęźlami, a liście są proste, liniowe, regularne, dwurzędowe. Każdy liść wychodzi z węzła i składa się z pochwy, która otacza leżący nad nią międzywęzeł jak rozwidlona rurka i długa, wąska płytka. Na granicy pochwy i płytki znajdują się trzy wyrostki - szeroki, foliowy język przy szypułce i dwa zakrywające ostatnie oczko w kształcie palca.

Na górnym międzywęźle lub szypułce znajduje się kwiatostan – złożone ucho. Składa się z osi środkowej w kształcie korby i małych, prostych kwiatostanów, ponownie od niej odległych — kolców odsłaniających się szerokim bokiem do osi. Każdy kłosek ma na swojej osi od dwóch do pięciu regularnie liściastych kwiatów, z których całość pokryta jest od dołu dwoma górnymi i dolnymi łuskami kłosków pokrywającymi liście prostego kwiatostanu.
Każdy kwiat jest chroniony przez parę wyspecjalizowanych przylistków - większe i grubsze łuski dolne i stosunkowo cienkie łuski górne. W niektórych tak zwanych odmianach pszenicy kłującej dolna łuska kwiatowa kończy się długą końcówką.

Kwiaty są zwykle płciowe, z trzema pręcikami i słupkiem z dwoma pierzastymi znamionami. U podstawy jajnika znajdują się dwie lub trzy małe łuski - folie kwiatowe lub ługi odpowiadające kwiatowym pokazom. W czasie kwitnienia pęcznieją, rozpychając otaczające je łuski kwiatowe. Pszenica jest przede wszystkim rośliną samopylną, chociaż niektóre jej gatunki mają również zapylenie krzyżowe. Po zapłodnieniu jajnik staje się małym, solidnym owocem trzymanym w uchu przez łuski kwiatów.

Ziarno to owocnik utworzony ze ściany jajnika, który jest nierozłączny z pojedynczym nasieniem, które zawiera zarodek i bielmo. Zarodek znajduje się bocznie u podstawy ziarna i składa się z nerki, korzenia i zmodyfikowanego liścienia przylegającego do bielma. Po wykiełkowaniu korzonki będą wspierać pierwotny system korzeniowy, nerka będzie wspierać narządy powietrzne rośliny i jej „dorosłe” korzenie, a tarcza uwalnia enzymy trawiące bielmo i kierujące jego składniki odżywcze na początek rozwoju pędów.

Zasiane ziarno pszenicy chłonie wodę, pęcznieje i kiełkuje. Nerki i korzonki wychodzą na zewnątrz i odpowiednio rosną i opadają. Na powierzchni gleby, z pierwszego węzła słomy wyrastającego z nerki usuwane są korzenie wtórne, które intensywnie rozgałęziają się, tworząc tzw. lakierowany system korzeniowy. Miejsce, w którym łodyga spotyka się z korzeniem, nazywa się szyjką korzenia. Nieco powyżej dolne węzły łodygi są ciasno naciągnięte, a pędy boczne rozwijają się z kątów liści w pobliżu powierzchni gleby - pojawiają się łopaty pszenicy.

Do tego etapu roślina jest uważana za pęd. Następnie rozpoczyna się faza wyjścia do rurki, czyli szybkie wydłużanie słomy, po którym następuje kłos, czyli tworzenie kwiatostanów: górny międzywęźle (łodyga) przenosi kolec 7-10 cm nad górnym liściem .

Ziarno, które osiągnęło swój ostateczny rozmiar, zawiera zarodek i jest wodniste, najpierw przezroczyste, następnie bielmo (stadium tzw. dojrzałości mlecznej) wraz ze wzrostem zawartości skrobi staje się białe. Stopniowo wilgotność ziarna spada, a jego zawartość zaczyna przypominać konsystencję lepkiego ciasta (dojrzałość woskowa). W pełni dojrzałe (dojrzałe technicznie) ziarno jest jędrne.